Nieuw boek Graven in de vuurlinie. Leven in het spergebied langs de Rijn belicht onbekende geschiedenis van de Liemers
Nieuw boek Graven in de vuurlinie, Leven in het spergebied langs de Rijn, werp licht op
onbekende geschiedenis van de Liemers
Wat is híer gebeurd? Dat vragen de bewoners in de Liemers zich af, wanneer zij in april 1945
na een maandenlange evacuatieperiode terugkeren. Het nieuwe boek Graven in de vuurlinie.
Gelderland 1944-1945. Leven in het spergebied langs de Rijn. Deel I De Liemers werpt licht
op deze onbekende, maar bijzondere geschiedenis.
Eind september 1944 mislukt de Slag om Arnhem. Vervolgens moeten ruim 200.000 mensen
overhaast vertrekken, ook in de Liemers. Een brede zone langs de Rijn wordt een Duits front-
en spergebied. Van Spijk tot de Grebbeberg moeten duizenden Nederlanders verplicht een
verdedigingslinie aanleggen. De ‘spitters’ komen uit de regio zelf of zijn elders opgepakt
tijdens de razzia’s waarmee de bezetter zijn vernietigende oorlogsindustrie draaiende houdt.
Graven in de vuurlinie en proberen te overleven. Dat is wat deze dwangarbeiders doen. Hun
werkterrein ligt pal in het schootsveld van de geallieerden. Terwijl zij tankgrachten uitgraven,
zijn ze ooggetuige van de gebeurtenissen aan het front. En ze weten hoe het is om daar te
leven.
Dit eerste deel bevat vertellingen over Zevenaar, Westervoort, Duiven, Groessen, Loo,
Pannerden, Herwen, Aerdt, Lobith, Tolkamer, Tuindorp en Spijk. Mannen van buiten de regio
komen uit steden als Rotterdam, Utrecht, Hilversum, Groningen en Apeldoorn. Zij verblijven
in minimaal 15 kampen van de NSDAP, waarvan de Turmac-fabriek de grootste is.
Onderzoeker Karin van Veen plaatst hun persoonlijke verhalen in de context van de
arbeidsinzet, de oorlog en de militaire situatie. Zij beschrijft de toestand in het spergebied op
basis van literatuuronderzoek. Daarnaast kon zij veelal niet eerder gepubliceerde brieven en
dagboeken raadplegen van dwangarbeiders en bewoners. Want onlangs alle risico’s bleven
kleine groepjes bewoners in het spergebied. Zij worstelden met het krijgsgeweld en met de
grillen van de Duitsers, maar waren inventief en hielden moedig stand. Samen vertellen deze
ooggetuigen het boeiende verhaal van een spergebied uit de Tweede Wereldoorlog dat vrijwel
onbekend is.
Na de oorlog raakt de linie in vergetelheid en veel dwangarbeiders zwijgen. Bij thuiskomst
wacht hen vaak onbegrip. En toch. ‘Ik heb mijn ervaringen opgeschreven, in de hoop dat ze
worden herinnerd.’ Met deze wens besluit een van hen in 1945 zijn verslag.
Graven in de vuurlinie. Gelderland 1944-1945. Leven in het spergebied langs de Rijn. Deel I
De Liemers, 336 pagina’s, 130 zwart-wit afbeeldingen en 10 militaire kaarten in kleur. Het
boek is verkrijgbaar bij Graven in de vuurlinie, www.gridvl.nl.
Deel II Arnhem (per stadswijk) verschijnt naar verwachting in september 2023 en in
september 2024 volgt Deel III De zuidelijke Veluwezoom (van Oosterbeek tot de
Grebbeberg).
T.a.v. de redactie. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
Karin van Veen
Graven in de vuurlinie
Van Deventerweg 11, 6861 ET Oosterbeek
Telefoon 06 – 2636 4076, Website https://gridvl.nl
dankbaar.
